Kansere “Kök” ten Çözüm
Çocukluk çağında yaşamı tehdit eden en önemli hastalıklar arasında başta lösemi olmak üzere kemik iliği nakli gerektirebilen kan hastalıkları yer alıyor. Bu hastalıkların başarıyla tedavi edilmesi için ise erken tanı ve doğru tedavi uygulamaları büyük önem taşıyor.
GAÜN Hastanesi bünyesinde ise erken tanı ve doğru tedavi uygulamaları ile küçük yüreklere büyük umutlar vaat edecek olan yeni bir oluşum söz konusu. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki ilk ve tek Pediatrik Kemik İliği Nakli (KİT) ünitesi artık hastanemiz bünyesinde hizmet vermekte...
Bu ünitenin Sorumlu Hekimi Prof. Dr. Sinan Akbayram’la kemik iliği nakli ile ilgili detayları kapsayan bir röportaj gerçekleştirdik.
Ünitede elde edecekleri tecrübe, ekip çalışması ve hasta bakımı ile ülkemizde ciddi sayıda nakil yapan bir ekip olarak akraba dışı ve yarı uyumlu nakiller yapacaklarını vurgulayan Prof. Dr. Sinan Akbayram, “Günümüzde kemik iliği nakli bazı hastalıklarda hayat kurtarıcı önemli bir tedavi şeklidir. Geçmişten günümüze bu alanda birçok gelişmeler sağlanmıştır. Kemik iliği nakli tedavisi gün geçtikçe birçok hastalık için tek tedavi seçeneği olmuştur” dedi.
Prof. Dr. Sinan Akbayram’la gerçekleştirdiğimiz o röportaj…
Öncelikle kısaca kendinizden bahseder misiniz?
Kilis’te 1976 yılında doğdum. İlk, orta ve lise öğrenimimi Kilis’te tamamladım, 1999 yılında ise Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun oldum. Bingöl Merkez 2 numaralı Sağlık Ocağında 1999-2000 yılları arasında pratisyen hekim olarak görev yaptım. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda 2000-2004 yılları arasında uzmanlık eğitimi aldım. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanı olarak 2005-2008 tarihleri arasında çalıştım. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji’de yan dal ihtisasına 2009 yılında başladım, 2012 yılında ise Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları doçenti oldum. Haziran 2012-Haziran 2013 tarihleri arasında Bahçeşehir Üniversitesi Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Pediatrik Kemik İliği Transplant ünitesinde çalıştım. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda ise 2015 yılında göreve başladım. Profesörlük kadrosuna 2017 yılında atandım. Halen Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’nda çalışmaktayım.
Alanınızda yaptığınız çalışmalardan bahseder misiniz?
Uluslar arası indexlerde taranan 104 adet, ulusal indexlerde taranan ise 14 adet yayınım bulunmaktadır. Yayınlarımın çoğunluğu pediatrik hematoloji alanındadır.
Hastanemiz bünyesinde “Çocuk Kemik İliği Ünitesi” hizmet vermekte. Bu ünitede neler yapılıyor? Ne zamandır hizmet veriliyor?
Çocuk kemik iliği nakil ünitesi yönetmelikte olan bir ünitedir. Ünite olarak gerekli koşulları sağladıktan sonra başvuruda bulunduk. Bu başvurumuz sonucunda ünitemiz, yaklaşık 1 ay kadar önce Sağlık Bakanlığı yetkilileri tarafından denetlendi ve ruhsatlandırılmasına karar verildi. Henüz aktif olarak hasta alımına başlanmadık. Muhtemelen önümüzdeki birkaç ay içerisinde hasta alımına başlayacağız. Ünitemiz Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ki ilk ve tek Pediatrik KİT ünitesidir.
Çocuklarda kemik iliği nakli hangi hastalıklar için yapılmaktadır? Hastalık hangi aşamadayken, ne zaman yapılmaktadır?
Bu ünitede maling (lösemi, lenfoma vb.), non-maling (hematolojik hastalıklar, doğuştan immün yetmezlikler, metabolik hastalık, vb.) hastalıklara; uygun hastane koşullarında ve tam uyumlu anne, baba, kardeş verici olmak şartıyla kök hücre transplantasyonu yapılmaktadır. Kemik iliği nakli için, hastalık bazında kemik iliği nakli konseyinde hastalar için transplant kararları alınmaktadır.
Kemik iliği nakli yapılan merkezin özellikleri neler olmalıdır?
Kemik iliği nakli yapılan merkezlerde; teknik alt yapısının, laboratuvar ve mikroorganizma izolasyonunun çok iyi olması, yoğun bakım gibi bölümlerin nakil ve beraberinde ortaya çıkabilecek komplikasyonlara gerekli müdahaleyi verebilmesi, hemşire bakımının üst düzeyde olması gerekmektedir. Ayrıca disiplinler arası uyum ve işbirliği de gerekmektedir.
Dünya’da ve Türkiye’de kemik iliği nakli konusundaki gelişmeleri nasıl buluyorsunuz? Bu gelişmelerden bahseder misiniz?
Kemik iliği nakli ile ilgili ilk çalışmalar 1940’lı yıllara dayanır. Kayıtlı olan ilk, insan kemik iliği nakli deneyimi kemik iliği yetmezliği olan bir hastaya, aynı kan grubundaki kardeşinden yapılmıştır. Günümüzde kemik iliği nakli bazı hastalıklarda hayat kurtarıcı önemli bir tedavi şeklidir. O yıllardan günümüze bu alanda birçok gelişmeler sağlanmıştır. Kemik iliği nakli tedavisi gün geçtikçe birçok hastalık için tek tedavi seçeneği olmuştur. HLA sisteminin 1960 yıllarında bulunması, klinisyenlere; kardeş donör/alıcı çiftleri arasında birbirini tutan başarılı allojenik kemik iliği nakli yapmalarını sağlamıştır. Kemik iliği nakli allojenik (kardeş, akraba ve HLA uygun akraba dışı donörlerden), otolog (solid tümörlerde hastanın kendi kök hücrelerinin kullanılması) ve sinjeneik (ikiz kardeşlerden) yapılabilmektedir. Başlangıç çalışmalarında, kök hücre kaynağı olarak sadece kemik iliği kök hücreleri kullanılırken 1990 yılından sonra periferik kan kök hücreleri ve daha sonra da kordon kanı kök hücreleri kullanılmaya başlanmıştır. Bundan dolayı artık kök hücre nakli ifadesi kullanılmaktadır. Akraba dışı kök hücre kaynağı olarak yıllardır yurt dışı kök hücre bankalarından yardım alınmaktaydı. Yaklaşık 3 yıldır ise ülkemizde bulunan TÜRKKÖK sistemi ile akraba dışı kök hücre naklinde ülkemizden gönüllü vericilere ulaşılabilmektedir. Bu gönüllü verici sayısı her geçen gün artmaktadır. Şimdilik bu sayı yaklaşık 333.316 kişidir. Bu sistemle şu ana kadar 762 kişiye nakil yapılarak yaşam umudu olunmuştur.
Bu alanda GAÜN Hastanesi’ni farklı kılan bir durum söz konusu mu? Kaç kişilik bir ekiple çalışıyorsunuz?
Bu üniteden sorumlu ben Prof. Dr. Sinan Akbayram, sorumlu yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Esra Pekpak ve sorumlu hemşiremiz Sevda Alkan ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde ki ilk ve tek Pediatrik KİT ünitesi ile hastalarımıza hizmet vereceğiz.
İleriye yönelik beklentileriniz, hedefleriniz nelerdir?
Bu ünite şimdilik 4 yataklı bir ünitedir. Ancak yöneticilerimizin katkılarıyla yapılmakta olan çocuk hastanemizde yakın gelecekte 9 yataklı olarak hizmet vereceğiz. Ünitemizde elde edeceğimiz tecrübe, ekip çalışması ve hasta bakımı ile ülkemizde ciddi sayıda nakil yapan bir ekip olarak akraba dışı ve yarı uyumlu nakiller yapacağız.
Röportaj/ Fotoğraf: Elif EMİROĞLU